Als je bang bent voor de tandarts, weet dan dat je niet de enige bent. Diverse onderzoeken hebben uitgewezen dat maar liefst 80% van de Nederlanders weleens bang is voor of tijdens een behandeling. De meeste mensen blijven netjes elk (half)jaar voor controle komen, maar er is een groep van (naar schatting) tussen de 500.000 en 800.000 mensen in Nederland die extreem bang zijn voor de tandarts. Het zijn jongeren en ouderen, in elke sociale klasse en zowel laag- als hoogopgeleiden. Veel van de mensen die extreem bang zijn voor de tandarts gaan helemaal niet meer naar de tandarts. Het komt even niet uit, omdat je het druk hebt, je vergeet een nieuwe afspraak te maken, etc. Voor je het weet verstrijken er jaren en de drempel om te gaan wordt steeds hoger. Want omdat je al zo lang niet bent geweest, weet je dat de kans groter is dat er heel wat mis is met je gebit.

Negatieve ervaringen

Angst kan vaak worden teruggevoerd tot negatieve ervaringen, vaak in de jeugd. De schooltandarts, bijvoorbeeld, wordt vaak als oorzaak genoemd. Ook pijnlijke of negatieve ervaringen bij een tandarts in het (recente) verleden kan aanleiding zijn voor het ontstaan van angst, net als het gevoel hebben de controle te verliezen. Schaamte, onwetendheid en angstaanjagende verhalen van familie, vrienden of in kranten/tijdschriften spelen eveneens een rol bij het ontstaan en in stand houden van tandartsangst.

Bezoek de tandarts regelmatig

Als je al lang niet bent geweest, is het goed om te bedenken dat tandheelkundige behandelingen niet meer zijn zoals in de tijd van de schooltandarts. Er is sindsdien veel verbeterd, en dit gaat nog steeds door. Er is heel veel mogelijk om het gebit weer in goede conditie te krijgen en vrijwel elke behandeling kan goed verdoofd worden.

Tips om angst al vroeg te voorkomen:

• Kinderen al jong mee nemen naar de tandarts. Liefst al vanaf dat de eerste tanden doorkomen. Het ene kind gaat zo in de stoel zitten , het andere kind wil op schoot en sommige kinderen kijken liever even de kat uit de boom. Hoe dan ook ze kunnen kennis maken en worden niet gedwongen, maar neem ze in ieder geval mee.
• Doe geen beloftes aan uw kinderen die de tandarts niet altijd kan waar maken, zoals ‘het doet geen pijn ‘. Als het dan toch pijn doet is het vertrouwen geschonden.
• Beloon uw kind als het zich flink heeft gedragen, maar doe hierover geen meldingen vooraf. Het kan iets zijn zoals wat langer mogen opblijven. Het hoeft niet groots en/of duur te zijn.

Tips voor mensen met angst die wel naar de tandarts gaan:

• Realiseer u dat de technieken zijn veranderd en verdoving goed mogelijk is. Men hoeft niet ‘flink’ te zijn.
• Maak uw angsten kenbaar.
• Laat u goed informeren.
• Spreek af dat als u uw hand omhoog houdt de behandeling meteen wordt onderbroken.
• Probeert u zich te ontspannen. Neem eventueel een draagbare muziekspeler mee om naar uw favoriete muziek te kunnen luisteren.

Hieronder volgen enkele tips voor mensen met tandartsangst waarvan sommige al in het voorafgaande zijn besproken:

• Erken uw angst en stop het niet weg. Neem iemand in vertrouwen (je partner, een goede vriend(in), familielid of collega). Mensen met tandartsangst schamen zich daar vaak voor. Realiseren dat je niet de enige bent die bang is voor de tandarts kan al helpen het taboe te doorbreken. Erover praten kan helpen.
• Besef dat je ook over angst heen kunt komen. Angst is aangeleerd en dus kan je het ook afleren.
• Wacht niet tot het moment dat er problemen zijn met je gebit. Starten met het opbouwen van een relatie met een tandarts vóórdat er problemen ontstaan is altijd beter. Het zorgt ervoor dat je minder snel klachten krijgt. Mochten er tussen twee controles toch problemen ontstaan, dan is de drempel om naar de tandarts te gaan veel lager dan wanneer je ook nog naar iemand moet die je niet of nauwelijks kent.
• Zorg dat je een tandarts hebt die goed met angstige patiënten overweg kan. Het is belangrijk dat je je bij hem/haar op je gemak voelt. Ga eventueel op zoek naar een ander als je het gevoel hebt dat jouw tandarts jouw angst niet begrijpt. Zoek een tandarts die aardig is, begrip heeft, geduldig en bekwaam is en zich iedere keer wil inzetten om de behandeling goed te laten verlopen. Vraag aan bekenden (vrienden, familie, buren, collegae) of zij iemand kennen die aan deze omschrijving voldoet.
• Vertel de tandarts dat je bang bent. Als je het niet vertelt, kan hij/zij er ook geen rekening mee houden. Doe dit bij voorkeur voordat je in de stoel plaatsneemt, dat praat vaak iets gemakkelijker. Neem een briefje mee waarop je alles hebt geschreven wat je wilt vertellen of vragen. Zo voorkom je dat je na de behandeling weer buiten staat met het idee dat je nog iets had willen zeggen of vragen. En mocht je niet meer uit je woorden kunnen komen, dan kun hem/haar altijd nog het briefje in de handen drukken.
• Spreek bij het eerste consult af dat er alleen wordt gekeken. Probeer uit te vinden wat voor een persoon de tandarts is voordat je in de stoel plaatsneemt. Verwacht niet dat de angst (die vaak over een lange periode is opgebouwd) binnen de kortste keren weg is. Zelfvertrouwen moet stap voor stap opgebouwd worden.
• Neem, als je dat prettig vindt, je partner, familielid of een goede vriend(in) mee om je te steunen.
• Voor een behandeling spreek je met je tandarts een signaal af waarmee je duidelijk maakt dat je even wilt stoppen. Dat kan zijn omdat de behandeling pijn doet en er (meer) verdoving nodig is, maar ook omdat je gewoon een pauze nodig hebt. Het opsteken van een hand is daarbij het meest gebruikte teken. Maak er ook gebruik van en denk niet bij jezelf ach, laat maar; het is waarschijnlijk zo voorbij.
• Vaak komt angst voort uit onwetendheid. Als dat bij jou zo is, laat de tandarts dan precies uitleggen wat hij/zij gaat doen en waarom. Meepraten over de behandeling geeft een gevoel van controle. Vraag ook of er alternatieven zijn. Op internet is een schat aan informatie te vinden over de verschillende behandelingen. Let wel dat deze niet altijd betrouwbaar is. Maak daar zonodig gebruik van.
• Als je bang bent voor een bepaalde behandeling, praat er dan over met je tandarts. Hij is er dan op voorbereid en kan extra tijd nemen en dingen uitleggen. Ben je bang voor pijn? Sta erop dat de tandarts een verdoving geeft!
• Laat je niet bang maken door allerlei verhalen die je hoort of leest over bepaalde behandelingen of tandartsen. Een internetforum kan je helpen informatie uit te wisselen, maar het geeft vaak wel een vertekend beeld. Besef dat je vrijwel altijd negatieve verhalen hoort, juist omdat het niet helemaal goed is gegaan en daardoor vragen zijn gerezen. Over behandelingen die wel normaal verlopen, hoor/lees je jammer genoeg maar weinig.
• Probeer jezelf te ontspannen als je in de stoel ligt. Haal rustig adem en probeer aan andere (leuke!) dingen te denken. Neem eventueel voor tijdens een behandeling een draagbare muziekspeler mee, zodat je afleiding kunt vinden in je favoriete muziek. Oefen thuis alvast ademhalings- en ontspanningsoefeningen, zodat je precies weet wat jij prettig vindt.

Bron:’ angst voor de tandarts ‘ van A. de Jongh de bladzijde 237 t/m 239 ‘ tips voor patiënten ‘
Op www.tandarts.nl/angst staat het nog wat uitgebreider.